موسسه تحقیقاتی پرطاووس واحد اجرائی شرکت لعاب مشهد در زمینه تحقیقاتی و پژوهشی میباشد. این واحد در فاصله 18 کیلومتری مشهد در جاده قوچان قرارگرفته و در حال حاضر مجهزترین مرکز تحقیقاتی کشور در زمینه شیشه و سرامیک میباشد. سابقه پژوهش در این واحد به سال 1362 باز میگردد. این موسسه در سال 1363 موفق به دریافت پروانه تحقیق از وزارت صنایع گردید و بعداً موفق شد موافقت اداره استاندار برای تایید آزمایشگاه اکرودیته آن سازمان و موافقت وزارت علوم را برای شناخت موسسه به عنوان یک واحد آموزشی و پژوهشی با صدور اجازه تأسیس گروه پژوهشی به دست آورد.
شکل 1- ساختمان موسسه تحقیقاتی پرطاووس
موسسه طی سالهای فعالیت خود بارها مورد تشویق سازمانهای ذیربط قرار گرفته و به لحاظ تحقیقات خود یکبار برنده جشنواره خوارزمی گردید است. اهداف موسسه در ارائه خدمات به دو بخش ارائه خدمات صنعتی و خدمات آموزشی، پژوهش خلاصه میشود. 1- بخش خدمات صنعتی: بخش خدمات صنعتی وظیفه ارائه خدمات علمی، فنی به واحدهای مختلف سرامیک و شیشه کشور را بر عهده داشته و علاوه بر آن با برخورداری از تجهیزات بینظیر در کشور وظیفه کنترل کیفیت برای تولیدات لعاب مشهد و هم چنین ارائه خدمات مهندسی فروش محصولات شرکت در واحدهای مصرف کننده محصولات لعال مشهده و تامین رضایت آنان را بر عهده دارد. 2- بخش خدمات پژوهشی: این بخش ارائه خدمات پژوهشی و آموزشی به شرکتها و دانشگاهها و مراکز علمی مختلف را بر عهده دارد و تاکنون در زمینههای زیر موفق به فعالیتهای قابل قبولی شده است. § همکاری با دانشگاهها در قالب ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی به دانشجویان دوره فوقلیسانس و دکتری § انجام پروژههای تحقیقاتی از نوع کاربردی با هدف رفع معضلات خطوط تولید در شرکت لعاب مشهد و متقاضیان این نوع خدمات در کارخانجات شیشه و سرامیک کشور § برگزاری سمینارهای علمی ارائه دستاوردهای تحقیقاتی در سمینارهای داخل و خارج کشور ارائه خدمات علمی از طریق بانک اطلاعات و در دسترس قراردادن کتب و مجلات علمی داخلی و خارجی به متقاضیان و دانشجویان، عرضه انواع اطلاعات علمی در کتابخانه مجهز موسسه با بیش از هزار عنوان کتب تخصیصی به انگلیسی و فارسی و انواع مجلات و مقالات علمی به پژوهشگران و دانشجویان مقاطع مختلف آزمایشگاههای موسسه آزمایشگاههای موسسه که توسط کادری مجرب و تحصیلکرده از بهترین متخصصان کشور اداره میشود به شرح زیر میباشد. آزمایشگاه میکروسکوپ الکترونی روبشی(SEM) 1- میکروسکوپ الکترونی روبشی: قابلیتهای این میکروسکوپ برای انجام امور تحقیقاتی، مطالعات میکروسکوپی، مشاهده سطح وآنالیز شیمیایی انواع لایههای نازک و کانیها، سرامیک، شیشه، فلزات، عایقها، نیمههادیها و انواع لایههای نازک به شرح زیر میباشد: 1- آنالیز کمی و کیفی شیمیایی انواع مواد و قطعات صنعتی با اندازههای مختلف توسط آنالیزور اشعه X (EDX) 2- مطالعه و مشاهده ساختار میکروسکوپی، توپوگرافی سطح، مرز و اندازه دانهها برای انواع نمونههای فلزی، نیمههادی، عایق و سرامیک 3- امکان مطالعات بیولوژیک بر روی نمونههای زیست شناسی و فسیلها: 4- اندازهگیری ضخامت نمونهها و لایههای مختلف در اشل آنگستروم 5- مطالعه توزیع پراکندگی ذرات و عناصر در نمونه به وسیله تهیه نقشه رنگی Mapping 6- قابلیت تشکیل تصویر از الکترونهای برگشتی و الکترون ثانویه از بزرگ نمائی 5 برابر تا بزرگ نمائی 300000 برابر و قدرت تفکیک 35 نانومتر 2-دستگاه Sputter جهت لایهگذاری: این دستگاه جهت لایهگذاری طلا به روش Sputtering بر روی سطوح مواد عایق در مقابل ستون الکترون استفاده میشود. آزمایشگاه اسپکتروسکوپی فلوئورسانس XRF قابلیتهای این دستگاه برای انجام کارهای تحقیقاتی و صنعتی برای مطالعات آنالیز شیمیائی انواع مواد معدنی و کانی غیرفلزی، بدنههای سرامیکی به شرح زیر میباشد. 1- تعیین درجه و آنالیز شیمیائی اکسیدهای ,MgO ,Fe2O3 ,AL2O3, SIO2 ,P2O5 ,MnO ,CaO ,Na2O ,K2O TiO2 درنمونههای مختلف معدنی و صنعتی 2- شناسائی و تجزیه کمی اکسیدهای فوق در انواع کلیها (کائولنها- بالی¬کلی- بنتونیت- تالک و غیره) و فلدسپاتها، سنگهای آهکی و دولومیتی و سایر مواد معدنی آزمایشگاه میکروسکوپ الکترونی عبوری TEM قابلیتهای این میکروسکوپ برای انجام کارهای تحقیقاتی جهت مطالعات ساختاری انواع مواد معدنی و کانیها، شیشه و سرامیک، فلزات، عایقها، نیمههادیها، انواع لایههای نازک و نمونههای بیولوژیک به شرح زیر میباشد. 1- مطالعه ساختار میکروسکوپی مواد و شناسائی فازهای مختلف 2- مطالعه بلورشناسی و ساختمان کریستالی مواد با استفاده از طرح پراش الکترون 3- اندازهگیری ابعاد و قطر ذرات و مرز دانهها در مقیاس (انگستروم) 4- امکان حرارتدهی نمونه تا C ْ1000 جهت مطالعه تغییر ساختار بلوری و تبدیلات فازها در حین تصویربرداری از نمونه 5- مشاهده مستقیم ساختار داخلی مواد تا بزرگ نمائی 620000 مرتبه و قدرت تفکیک خطی 5/2 انگستروم 6- امکان عکسبرداری از قسمتهای مختلف نمونه 7- امکان مطالعات بافتهای نرم در نمونههای بیولوژیک آزمایشگاه XRD (X-Ray Diffractometer) دستگاه دیفراکتومتری اشعه X: کاربرد این دستگاه برای شناسائی و تجزیه کیفی و کمی فازهای کریستالین و تشکیل¬دهنده مواد توسط پراش اشعه ایکس به شرح زیر میباشد: 1- مطالعه، بررسی و شناسائی سریع فازهای تشکیل دهنده مواد مختلف (عایق، نیمههادی، رسانا) به صورت جامد، لایه نازک و پودری 2- تعیین فازهای کریستالین موجود در فلزات مواد سرامیکی، مینرالی و زمینشناسی، پولیمرها، زئولیتها، سیمان، مواد نیمهرسانا و ابررسانا، رنگهای آلی و معدنی، مواد شیمیائی و داروئی آزمایشگاه سراموگرافی قابلیتهای این آزمایشگاه عبارتند از: 1- برش و تهیه مقطع از نمونههای سرامیکی، شیشهای و یا فلزی 2- قرار دادن نمونهها در بستر پلاستیکی برای تهیه مقطع از آنها توسط دستگاه پرس گرم 3- تهیه سطوح صیقلی توسط دستگاههای پولیش جهت مطالعات میکروسکوپی اپتیک و الکترونیک 4- پرس هیدرولیک آزمایشگاه متالوگرافی مطالعات متالوگرافی و میکروسکوپی سطح مواد تا بزرگنمائی 500 برابر توسط میکروسکوپ نوری انعکاسی 1- پرس هیدرولیک آزمایشگاهی با قدرت 30 تن 2- میکروسکوپ اپتیک از نوع انعکاسی و قدرت بزرگنمائی تا 500 مرتبه مجهز به سیستم عکسبرداری
شکل2- دستگاه میکروسکوپ اپتیک با قدرت بزرگ نمایی500 مرتبه
آزمایشگاه آنالیز حرارتی قابلیتهای این آزمایشگاه عبارتند از: 1- میکروسکوپ اتوماتیک حرارتی مجهز به سیستم آنالیز تصویر که این دستگاه قادر به بررسی و مطالعه رفتار مواد سرامیکی در یک سیکل حرارتی اتوماتیک بوده و ضمن مقایسه رفتار حرارتی مواد سرامیکی با یکدیگر دماهای زینترینگ نرمی، نیمکره و کروی آنها را تعیین مینماید. 2- دیلاتومتری (Dilatometer): برای تعیین ضریب انبساط حرارتی و تعیین دمای زینترینگ و شروع تشکیل ساختار شیشهای مواد سرامیکی و شیشهای بین C ْ20 الی C ْ1250 به کار میرود. علاوه بر این تاثیر افزودن مواد مختلف بر روی ساختار حرارتی مواد و بهینه کردن فرایند پخت قابل مطالعه هستند. 3- DTA 404 (Differential thermal Analysis): اختلاف دمای موجود بین نمونههای شاهد و نمونههای مجهول مواد در هنگام افزایش و یا کاهش دما و در شرایط مشابه امکان تغییرات شیمیائی و یا فیزییک را در نمونه مجهول امکانپذیر نموه و با کمک و بررسی منحنیهای گرمائی ثبت شده (گرمازا- گرماگیر) شناسائی مواد انجام میپذیرد.
شکل 2- دستگاه DTA جهت تعیین اختلاف دمای بین نمونه های شاهد و نمونه
4- دستگاه تعیین تنش (Glaze Stress Tester): با کمک این دستگاه میتوان تنش ایجاد شده در اثر اختلاف ضریب انبساط حرارتی بین لعاب و بدنه سرامیکی در لایه تماس لعاب و بدنه مورد مطالعه قرار داده و تطابق بدنه با لعاب را به طور مستمر کنترل نمود.
آزمایشگاه لعاب و رنگ R&D لعاب و رنگ این آزمایشگاه مجهز به انواع تجهیزات تحقیقاتی و آزمایشگاهی برای تولید آزمایشگاهی انواع لعابها، رنگها و شیشهها میباشد. این تجهیزات عمدتاً شامل ابزارهای آزمایشگاهی و تحقیقاتی مورد نیاز از مرحله توزین و مخلوط کردن، تا مراحل ذوب، پخت و کلسینه کردن و تهیه پودر میکرونیزه و کاربرد آنها میباشد. آزمایشگاه تجزیه شیمیائی تجزیه شیمیائی مواد در آزمایشگاه تجزیه شیمیائی بر حسب نوع ماده و میزان مواد موجود در آن توسط تکنیکهای زیر انجام میپذیرد. الف- تکنیکهای کلاسیک: این تکنیکها از دقت و صحت بالای برخوردار بوده و با وجود ابداع روشهای دستگاهی پیچیده برای تجزیه شیمیائی آن روشها کماکان جایگاه خود را داشته و به طور گسترده از آنها استفاده میگردد. ب- تکنیکهای دستگاهی: 1- اسپکتروسکوپی جذب اتمی: از این تکنیک به طور وسیعی برای تعیین مقدار عناصر در حد کم (ppm) استفاده میگردد. به طوری که با این روش قادر هستیم حدود 35 عنصر فلزی را در جدول تناوبی با دقت و صحت بالا در نمونهها با بافتهای پیچیده مورد اندازهگیری قرار داد. 2- اسپکترفتومتریک جذبی در ناحیه مرئی و ماوراء بنفش: تکنیک بسیار سودمند برای شناسائی و تجزیه کمی گونههای معدنی (فلزی- غیرفلزی) و ترکیبات آلی میباشد. این تکنیک از دقت و صحت و حساسیت بالائی برخوردار میباشد. آزمایشگاه سرامیک (R&D سرامیک) فعالیت این آزمایشگاه عمدتاً مربوط به تهیه بدنههای سرامیک از نوع بدنههای سرامیک کلاسیک (ارتنور، استونور، چینی، نسوز، چینی استخوانی و غیره) و بدنههای سرامیکهای جدید از جمله: سرامیکهای مهندسی، الکتروسرامیکها و بید سرامیکها میباشد. آزمایشگاه کنترل کیفیت در این آزمایشگاه عملیات مربوط به کنترل کیفیت محصولات تولیدی لعاب مشهد انجام میشود. تجهیزات موجود در این آزمایشگاه عمدتاً، بال میلها، جارمیل، راپید میل، انواع کوره، الک ویبره و تجهیزات مربوط به تعیین دانه بندی، فلو، کاربرد لعاب برای بدنههای سرامیکی در مقیاس آزمایشگاهی است. آزمایشگاههای پایلوت پلان این آزمایشگاهها عمدتاً برای انجام تستهای نیمه صنعتی لعابها، بدنههای سرامیکی، رنگها و سایر تولیدات لعاب مشهد میباشد. تجهیزات موجود در این آزمایشگاه شامل خط لعابزنی، خشک¬کن، سیستمهای فرمدهی بدنههای سرامیکی با استفاده از (پرس پاگ میل، ریختهگری)، کورههای پخت طولانی، کوره الکتریکی با ظرفیت 1 تا 4 مترمکعب، کورههای رولر C ْ1100 برای بدنههای کاشی دیوار وارتنور و کوره C ْ1200 برای بدنههای استون ور و پورسلان میباشد. آزمایشگاه طراحی بخش طراحی لعاب مشهد که اخیراً راهاندازی خواهد گردید طرز کاربرد لعابها، رنگها و طراحی لعابهای جدید با کاربردهای جدید را به مشتریان خود ارائه خواهد نمود. آزمایشگاه لایههای نازک به روش تبخیر حرارتی در خلا (Coating System) انواع لایههای نازک که میتوان به روش تبخیر حرارتی در خلا تهیه نمود به شرح زیر میباشد. 1- جایگذاری انواع لایههای نازک فلزی، نیمههادی، اکسید با ضخامت معین (در مقایس انگستروم) 2- ساخت آیینههای با انعکاس بالا جهت استفاده از دستگاهها و قطعات اپتیکی از جمله انواع میکروسکوپ و تلسکوپ تا اندازه 28 سانتیمتر 3- ساخت انواع فیلترهای اپتیکی از جمله لایههای ضد بازتاب، بازتابنده دیالکتریک، آیینههای سرد، آیینههای حرارتی و ... 4- جایگذاری پوششهای کربن بر روی انواع قطعات مختلف 5- جایگذاری انواع پوششهای اپتیکی با خواص مختلف بر روی لایههای مختلف. 11- انواع رنگهای گرانولهای شیشهای بیرنگ و رنگی مورد استفاده در صنایع تزئین شیشه 12- انواع رنگ چاپ تزئینی به منظور استفاده در صنایع سرامیک به عنوان روی لعاب و زیر لعابی 13- انواع لعابهای مخصوص طرحهای نقوش برجسته در رنگهای مختلف به صورت ترانس و اوپک (پخت سوم) 14- انواع لعابهای مخصوص چاپ مورد استفاده در صنایع سرامیک و لعابکاری فلز 15- انواع لعابهای پوشش روی فلزات خاص مثل لعاب روی مس (جهت میناکاری) یا لعاب روی چدن 16- انواع مواد اولیه مورد استفاده در صنایع کانی غیرفلزی به صورت پودر میکرونیزه و فرآوری شده 17- انواع بدنههای سرامیکی آماده برای تولیدات مختلف (بدنه برای فیوز برق، بدنه برای قطعات سرامیکی، بدنه آماده برای ساخت کاشی 18- انواع لعابهای مورد نیاز برای صنایع شیشه اتومبیل، شیشه سکوریت، شیشه تزئینی و شیشههای نوشابه و شیشههای محتوی مواد تزریقاتی 19- انواع کودهای معدنی مورد استفاده در صنعت کشاورزی 20- انواع لعابهای مدرن با کاربردهای خاص (لعابهای مورد استفاده در صنایع فرمدهی فولاد 21- انواع لعابهای فزودنی در صنایع ساخت رنگهای نسوز ساختمانی 22- انواع لعاب مخصوص روی فلزات غیرآهنی (مس، نقره، طلا) جهت میناکاری 23- انواع لعابهای مخصوص روی چدن 24- انواع لعابهای تزئینی با رفتار فیزیکی مخصوص از جمله ایجاد چروک، فروروندگی، تداخل رنگها و غیره
|